Son illərdə qadınlar texnologiya və innovasiya dünyasında əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə edirlər. Bu sahələrdə uzun müddət kifayət qədər təmsil olunmayan qadınlar indi maneələri qırır, stereotiplərə meydan oxuyur və gələcəyin formalaşdırılmasında mühüm rol oynayırlar. Onların töhfələri tez-tez gözardı edilsə də və ya kifayət qədər təmsil olunmasa da, qadınlar elm, texnologiya, mühəndislik və riyaziyyat (STEM) daxil olmaqla müxtəlif sahələrdə əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə ediblər. Qadınların texnologiya və innovasiyalar sahəsində rolu artmaqdadır. Bu, qadınların daha çox sayda texnologiya firmalarında işləməsinə, daha çox “startup” yaratmasına və hətta texnologiya sektorunun özünəməxsus bir hissəsinə çevrilməsinə səbəb olmuşdur. Buna baxmayaraq, hələ də qadınların bu sahədə üzərlərinə bəzi məhdudiyyətlər qoyulur və bu, potensiallarını çəkməyə və ya texnologiya sektorunda inkişaf etməyə mane olur. Bu sahədəki inkişafın ardınca, qadınların texnologiya və innovasiyalar sahəsindəki mövqeyi daha da gücləndirilməlidir. 

Tarixə nəzər salsaq qadınların çoxsaylı uğurlarını və günümüzə verdikləri töhfələri görmüş olarıq. Onlar: Ada Lovelace, Hedy Lamarr, Radia Perlman və başqaları. Bu siyahını daha da artıra bilərik, hansı ki, onlar stereotipləri qırıb və qadınların da heç də zəif olmadıqlarını göstərmişlər. Necə deyərlər, “Zərif ola bilərik, amma zəif yox”...

Müşahidələrim ondan ibarətdir ki, günümüzdə bu sahələrə xanımların marağı daha çox artıb. Əsas səbəb olaraq qeyd edim ki, sevindirici haldır ki, bu sahədə maarifləndirmə işi gücləndirilib. Həm qızların təhsilə cəlb olunması, (nə qədər də təəssüf ki, təhsildən yayınma halları olsa da), həm sosial layihələr vasitəsi ilə maarifləndirmə, həm də bu sahədə yetərincə uğurlu qadın hekayələri və s.

Xatırlayıram ki, bu sahəyə gəlməmişdən qabaq cəmiyyətin təsirindən belə bir fikir var idiki bu, “Kişi peşəsidir. Sanki onlarda daha yaxşı alınır”. Təbiidir ki, bu belə deyil. 

Hər kəs özünəməxsusdur və bacarılmayan iş yoxdur. Yetər ki, həvəs, inam və çalışma olsun.

 Günümüzdə yeni texnologiya və innovasiyalardan bir neçəsini örnək gətirə bilərəm ki, hansi ki, bu sahədə yetərincə xanımlar çalışır.

Artificial Intelligence and Machine Learning:

Süni intellekt (AI) və maşın öyrənməsi (ML) bütün dünyada sənayeləri dəyişdirir və qadınlar bu irəliləyişlərin önündə gedirlər. Qadın tədqiqatçılar, mühəndislər və sahibkarlar innovativ alqoritmlərin hazırlanmasından təkmilləşdirilmiş qərar qəbulu üçün məlumat analitikasından istifadəyə qədər AI və ML proqramlarının sərhədlərini aşırlar. Onların işi təbii dil emalı, kompüter görmə və proqnozlaşdırıcı analitika kimi müxtəlif sahələri əhatə edir və bu, səhiyyə, maliyyə, avtonom sistemlər və daha çox sahədə irəliləyişlərə səbəb olur.

 Blockchain Technology:

Mərkəzləşdirilməmiş və şəffaf kitab sistemi olan Blockchain, son illərdə böyük diqqət qazandı. Qadınlar müxtəlif domenlərdə blokçeynin gücündən istifadə etməkdə fəal iştirak edirlər. Onlar təhlükəsiz və genişləndirilə bilən blokçeyn platformalarının inkişafına rəhbərlik edir, təchizat zəncirinin idarə edilməsi, maliyyə, şəxsiyyətin yoxlanılması və sosial təsir təşəbbüslərində tətbiqləri araşdırırlar. Təcrübələri sayəsində qadınlar təhlükəsiz və mərkəzləşdirilməmiş rəqəmsal ekosistemlərin gələcəyini formalaşdırırlar.

 Cybersecurity:

Rəqəmsal kiber hücumlar armağa davam etdikcə, qadınlar kibertəhlükəsizlik liderləri kimi ortaya çıxırlar. İnformasiya təhlükəsizliyi, kriptoqrafiya və risklərin idarə edilməsi sahəsində təcrübələri ilə qadın peşəkarlar kibertəhlükələrlə mübarizə aparır və rəqəmsal müdafiə sistemlərini gücləndirirlər. Onlar məlumat məxfiliyini qorumaq, kritik infrastrukturu qorumaq, fərdlər və təşkilatlar üçün qabaqcıl kibertəhlükəsizlik həllərini inkişaf etdirmək üçün yeni strategiyalara öncülük edirlər.

 Data Science , Analytics:

Qadın peşəkarlar məlumatların təhlili, maşın öyrənməsi və statistik modelləşdirmə sahəsində təcrübələrindən istifadə edərək bu sahədə liderlik edirlər. Onlar proqnozlaşdırıcı analitika, fərdiləşdirilmiş marketinq, fırıldaqçılığın aşkarlanması və səhiyyə diaqnostikasında irəliləyişlərə nail olurlar. Qadınlar məlumatlı qərarlar qəbul etmək, biznes proseslərini optimallaşdırmaq və müxtəlif sektorlarda innovasiyaları idarə etmək üçün data elmindən istifadə edirlər.

Sadalanan texnologiyalar və innovasiyalarda qadınların rolunu, dəstəyini və gələcəyə verdikləri töhfələrini daha da artıra bilərik. Qadınların elm, texnologiya, mühəndislik və riyaziyyat (STEM) sahələrində iştirakının artırılması, inkişafımız üçün əhəmiyyətli bir məsələdir. Bu sahələrdə qadınların nailiyyətlərini qeyd etmək və onları dəstəkləmək, cəmiyyətimizin inkişafına, yeniliklərin yaradılmasına və gender bərabərliyinə nail olmağa yardım edir. Daha çox qadınların bu sahələrdə karyera qurmasının təşviqi üçün bir neçə addım atmaq məqsədə uyğun olar. İş dünyasında və təhsil sistemində qadınların iştirakını artırmaq üçün şirkətlər, təşkilatlar və təhsil müəssisələri uyğun mühitlər yaratmalıdır. Cəmiyyətin baxış formasını dəyişib bərabəliyin təmin olunması, sağlam düşüncənin yaradıması və s. qadınların daha da inkişafına gətirib çıxaracaq. Qadınlaın inkişafı sağlam cəmiyyətin inkişafı deməkdir.